# Крыж: Сімвал пакуты і надзеі ў беларускай рэвалюцыі 2020 года

## 1. Кароткае вызначэнне тэрміна

Слова “крыж” у беларускай мове мае некалькі значэнняў. У першую чаргу, гэта рэлігійны сімвал хрысціянства, які ўвасабляе ахвяру, пакуты і ўваскрасенне. Аднак у больш шырокім кантэксце, “крыж” можа азначаць цяжкі лёс, выпрабаванне, пакуты, якія выпалі на долю чалавека ці цэлага народа. Менавіта ў гэтым метафарычным сэнсе слова “крыж” набыло асаблівае значэнне падчас і пасля падзей 2020 года ў Беларусі.

## 2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020

Беларуская рэвалюцыя 2020 года, выкліканая масавымі фальсіфікацыямі на прэзідэнцкіх выбарах, стала беспрэцэдэнтным выпрабаваннем для беларускага грамадства. Брутальныя рэпрэсіі, катаванні, зняволенне тысяч людзей – усё гэта стала тым “крыжам”, які быў ускладзены на плечы беларусаў. У гэтым кантэксце, “крыж” стаў сімвалам не толькі пакутаў, але і нязломнасці духу, гатоўнасці ісці да канца за сваю свабоду і годнасць.

## 3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі

Хоць прамых масавых акцый з выкарыстаннем крыжа як асноўнага сімвала пратэсту не зафіксавана, сама метафара “несці свой крыж” стала неад’емнай часткай дыскурсу пратэстоўцаў і іх прыхільнікаў. Гэты выраз часта выкарыстоўваўся ў сацыяльных сетках, артыкулах і асабістых размовах для апісання лёсу палітвязняў, іх сем’яў, а таксама ўсіх, хто пацярпеў ад рэпрэсій. Акрамя таго, можна ўзгадаць асобныя выпадкі, калі людзі выходзілі на адзіночныя пікеты з крыжамі, што сімвалізавала іх асабістую ахвяру і пратэст супраць гвалту.

Таксама варта адзначыць, што ў кантэксце рэпрэсій супраць рэлігійных суполак, у прыватнасці, канфіскацыі Чырвонага касцёла ў Мінску, крыж як рэлігійны сімвал таксама набыў новае палітычнае гучанне, стаўшы сімвалам супраціву не толькі палітычнаму, але і духоўнаму ўціску.

## 4. Значэнне для беларускага грамадства

Для беларускага грамадства “крыж” стаў шматгранным сімвалам. З аднаго боку, ён увасабляе ўвесь боль і пакуты, якія прыйшлося перажыць народу. З іншага боку, ён з’яўляецца сімвалам надзеі на ўваскрасенне, на тое, што пасля ўсіх выпрабаванняў прыйдзе вызваленне і справядлівасць. Гэты сімвал аб’ядноўвае людзей розных поглядаў і веравызнанняў, бо ён гаворыць пра агульначалавечыя каштоўнасці – свабоду, годнасць і гатоўнасць да самаахвяравання.

## 5. Актуальнасць на сённяшні дзень

На сённяшні дзень, калі рэпрэсіі ў Беларусі не спыняюцца, а колькасць палітвязняў працягвае расці, сімвалічнае значэнне “крыжа” застаецца надзвычай актуальным. Ён нагадвае пра тую цану, якую беларусы плацяць за сваю свабоду, і не дазваляе забыць пра лёс тых, хто знаходзіцца за кратамі. “Крыж” застаецца сімвалам непакоры і веры ў тое, што святло пераможа цемру.

Гвалт: Сімвал Рэпрэсій у Беларускай Рэвалюцыі 2020 года

1. Кароткае вызначэнне тэрміна

**Гвалт** у кантэксце Беларускай рэвалюцыі 2020 года адносіцца да сістэматычнага і жорсткага прымянення фізічнай сілы, псіхалагічнага ціску і рэпрэсіўных мер з боку дзяржаўных органаў і сілавых структур супраць мірных пратэстоўцаў і грамадзянскіх актывістаў. Гэта было ключавым элементам улады для падаўлення народнага незадаволенасці і захавання палітычнага кантролю.

2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыі 2020

Беларуская рэвалюцыя 2020 года, якая пачалася пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня, была адзначана беспрэцэдэнтным узроўнем гвалту з боку дзяржавы. Мірныя пратэсты, выкліканыя масавымі фальсіфікацыямі вынікаў выбараў і жаданнем грамадства перамен, сустрэлі жорсткі адказ. Гэты гвалт стаў каталізатарам для далейшага росту пратэстных настрояў, але адначасова і інструментам запалохвання і падаўлення [1].

Беларускае грамадства, незалежна ад палітычных поглядаў, адназначна негатыўна ставіцца да гвалту, рэпрэсій і ўдзелу ў вайне. Гэтая этычная аснова, якая актуалізавалася ў 2020 годзе, прасочваецца і цяпер праз усе апытанні. Беларусы выступаюць за тое, каб інстытуты дзяржавы не прадукавалі непрапарцыйны, нерацыянальны і недапушчальны гвалт [1].

3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі

• **Масавыя затрыманні і збіцці**: У першыя дні пасля выбараў тысячы людзей былі затрыманы. Былыя затрыманыя апісвалі сістэматычныя катаванні і здзекі з боку сілавікоў. Пратэстоўцаў арыштоўвалі на вуліцах, перавозілі ў перапоўненых аўтазаках, збівалі і пагражалі [2].
• * **«Калідоры ганьбы» і ўмовы ўтрымання**: У міліцэйскіх участках затрыманых прымушалі праходзіць праз «калідоры ганьбы», дзе іх збівалі супрацоўнікі АМАПу. Іх прымушалі стаяць, станавіцца на калені або ляжаць у дварах ці залах на працягу некалькіх гадзін без ежы, вады і магчымасці звязацца з роднымі. У ізалятары на Акрэсціна і іншых месцах утрымання затрыманыя знаходзіліся ў перапоўненых камерах без ложкаў, ежы і свежага паветра, падвяргаліся працяглым збіццям і здзекам [2].
• * **Хуткія «суды»**:

Судовыя працэсы часта праходзілі без удзелу адвакатаў, заканчваліся хуткімі прысудамі і да 15 сутак арышту [2].

4. Значэнне для беларускага грамадства

Гвалт, ужыты ўладамі, меў глыбокія і доўгатэрміновыя наступствы для беларускага грамадства. Ён выклікаў хвалю абурэння і салідарнасці, умацаваўшы антыўрадавыя настроі. Аднак ён таксама прывёў да масавай эміграцыі, псіхалагічных траўмаў і страху сярод насельніцтва. Нягледзячы на гэта, непрыняцце гвалту стала падмуркам для магчымасці нацыянальнага дыялогу і супрацьстаяння пагрозе паглынання Расіяй [1].

5. Актуальнасць на сённяшні дзень

На сённяшні дзень праблема гвалту і рэпрэсій застаецца актуальнай для Беларусі. Палітычныя зняволеныя працягваюць утрымлівацца ў турмах, а рэжым працягвае выкарыстоўваць рэпрэсіўныя метады для падаўлення любой формы нязгоды. Міжнародная супольнасць працягвае заклікаць да адказнасці за парушэнні правоў чалавека і патрабуе вызвалення ўсіх палітычных зняволеных. Маштаб і жорсткасць рэпрэсій патрабуюць пільнай міжнароднай увагі, каб сабраць доказы і прыцягнуць вінаватых да адказнасці [2].

Спасылкі:

[1] Радыё Свабода. (2025, жнівень 6). *Непрыняцьце беларусамі гвалту — падмурак для нацыянальнага дыялёгу, — філёзафка Тацяна Шчытцова*. [https://www.svaboda.org/a/33495988.html](https://www.svaboda.org/a/33495988.html)

[2] Human Rights Watch. (2020, верасень 25). *In Belarus Crackdown, Bitter Humour to Stem the Pain*. [https://www.hrw.org/news/2020/09/25/belarus-crackdown-bitter-humour-stem-pain](https://www.hrw.org/news/2020/09/25/belarus-crackdown-bitter-humour-stem-pain)

Гвалт: Сімвал Рэпрэсій у Беларускай Рэвалюцыі 2020 года

1. Кароткае вызначэнне тэрміна

**Гвалт** у кантэксце Беларускай рэвалюцыі 2020 года адносіцца да сістэматычнага і жорсткага прымянення фізічнай сілы, псіхалагічнага ціску і рэпрэсіўных мер з боку дзяржаўных органаў і сілавых структур супраць мірных пратэстоўцаў і грамадзянскіх актывістаў. Гэта было ключавым элементам улады для падаўлення народнага незадаволенасці і захавання палітычнага кантролю.

2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020

Беларуская рэвалюцыя 2020 года, якая пачалася пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня, была адзначана беспрэцэдэнтным узроўнем гвалту з боку дзяржавы. Мірныя пратэсты, выкліканыя масавымі фальсіфікацыямі вынікаў выбараў і жаданнем грамадства перамен, сустрэлі жорсткі адказ. Гэты гвалт стаў каталізатарам для далейшага росту пратэстных настрояў, але адначасова і інструментам запалохвання і падаўлення [1].

Беларускае грамадства, незалежна ад палітычных поглядаў, адназначна негатыўна ставіцца да гва

Гвалт: Сімвал Рэпрэсій у Беларускай Рэвалюцыі 2020 года

1. Кароткае вызначэнне тэрміна

**Гвалт** у кантэксце Беларускай рэвалюцыі 2020 года адносіцца да сістэматычнага і жорсткага прымянення фізічнай сілы, псіхалагічнага ціску і рэпрэсіўных мер з боку дзяржаўных органаў і сілавых структур супраць мірных пратэстоўцаў і грамадзянскіх актывістаў. Гэта было ключавым элементам улады для падаўлення народнага незадаволенасці і захавання палітычнага кантролю.

2. Гістарычны кантэкст і

сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020

Беларуская рэвалюцыя 2020 года, якая пачалася пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня, была адзначана беспрэцэдэнтным узроўнем гвалту з боку дзяржавы. Мірныя пратэсты, выкліканыя масавымі фальсіфікацыямі вынікаў выбараў і жаданнем грамадства перамен, сустрэлі жорсткі адказ. Гэты гвалт стаў каталізатарам для далейшага росту пратэстных настрояў, але адначасова і інструментам запалохвання і падаўлення [1].

Беларускае грамадства, незалежна ад палітычных поглядаў, адназначна негатыўна ставіцца да гвалту, рэпрэсій і ўдзелу ў вайне. Гэтая этычная аснова, якая актуалізавалася ў 2020 годзе, прасочваецца і цяпер праз усе апытанні. Беларусы выступаюць за тое, каб

інстытуты дзяржавы не прадукавалі непрапарцыйны, нерацыянальны і недапушчальны гвалт [1].

3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі

• **Масавыя затрыманні і збіцці**: У першыя дні пасля выбараў тысячы людзей былі затрыманы. Былыя затрыманыя апісвалі сістэматычныя катаванні і здзекі з боку сілавікоў. Пратэстоўцаў арыштоўвалі на вуліцах, перавозілі ў перапоўненых аўтазаках, збівалі і пагражалі [2].
• * **«Калідоры ганьбы» і ўмовы ўтрымання**: У міліцэйскіх участках затрыманых прымушалі праходзіць праз «калідоры ганьбы», дзе іх збівалі супрацоўнікі АМАПу. Іх прымушалі стаяць, станавіцца на калені або ляжаць у дварах ці залах на працягу некалькіх гадзін без ежы, вады і магчымасці звязацца з роднымі. У ізалятары на Акрэсціна і іншых месцах утрымання затрыманыя знаходзіліся ў перапоўненых камерах бз ложкаў, ежы і свежага паветра, падвяргаліся працяглым збіццям і здзекам [2].
• * **Хуткія «суды»**: Судовыя працэсы часта праходзлі без удзелу адвакатаў, заканчваліся хуткімі прысудамі і да 15 сутак арышту [2].

4. Значэнне для беларускага грамдтва

Гвалт, ужыты ўладамі, меў глыбокія і доўгатэрміновыя наступствы для беларускага грамадства. Ён выклікаў хвалю

### **Вызначэнне**

**Адзінства** — гэта пачуццё еднасці, салідарнасці і згуртаванасці, якое ўзнікла сярод беларусаў падчас масавых пратэстаў 2020 года. Гэта не проста слова, а сімвал агульнай барацьбы за свабоду, дэмакратыю і павагу да правоў чалавека.

### **Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020**

Падзеі 2020 года сталі каталізатарам для беспрэцэдэнтнага ўздыму нацыянальнай самасвядомасці і салідарнасці. У адказ на фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў і брутальны гвалт з боку сілавых структур, беларусы пачалі масава выходзіць на вуліцы. Менавіта ў гэты час слова “адзінства” набыло новы, глыбокі сэнс. Яно стала адлюстраваннем гатоўнасці людзей разам бараніць свае правы і сваю годнасць.

### **Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі**

* **”Марш Адзінства”**: Адзін з самых масавых маршаў пратэсту, які прайшоў у Мінску і іншых гарадах Беларусі. Гэты марш стаў яскравым прыкладам яднання людзей розных узростаў, прафесій і поглядаў.
* **Ланцугі салідарнасці**: Жанчыны ў белым адзенні з кветкамі ў руках станавіліся ў ланцугі ўздоўж дарог, выказваючы свой пратэст супраць гвалту. Гэтыя акцыі сталі сімвалам мірнага супраціву і жаночай салідарнасці.
* **Дваравыя супольнасці**: Жыхары розных дамоў і кварталаў пачалі самаарганізоўвацца, праводзіць сумесныя чаяванні, канцэрты і іншыя мерапрыемствы. Гэта спрыяла ўмацаванню гарызантальных сувязяў і пачуцця локця.

### **Значэнне для беларускага грамадства**

Адзінства 2020 года паказала, што беларускае грамадства стала больш сталым і кансалідаваным. Людзі ўсвядомілі сябе як нацыю, здольную да самаарганізацыі і сумесна