# Улёткі: Голас Супраціву ў Беларускай Рэвалюцыі 2020 года
## 1. Кароткае вызначэнне тэрміна
**Улёткі** (або лістоўкі) — гэта невялікія друкаваныя матэрыялы, якія звычайна ўтрымліваюць кароткія паведамленні, заклікі або інфармацыю. Яны выкарыстоўваюцца для хуткага і масавага распаўсюджвання інфармацыі, агітацыі або прапаганды. У кантэксце палітычных пратэстаў і рэвалюцый улёткі служаць важным інструментам камунікацыі, мабілізацыі і выказвання нязгоды.
## 2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020
У Беларусі улёткі маюць доўгую гісторыю выкарыстання ў перыяды палітычных узрушэнняў і барацьбы за свабоду. Яны былі эфектыўным сродкам распаўсюджвання забароненай інфармацыі ў часы савецкай улады і ў перыяд станаўлення незалежнасці. У 2020 годзе, падчас масавых пратэстаў супраць фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў, улёткі зноў сталі адным з ключавых элементаў інфармацыйнай вайны і грамадзянскага супраціву [1].
Пасля выбараў 9 жніўня 2020 года, калі афіцыйныя вынікі былі шырока прызнаныя сфальсіфікаванымі, Беларусь ахапілі беспрэцэдэнтныя па маштабе пратэсты. У адказ на жорсткія рэпрэсіі з боку ўладаў, блакіроўкі інтэрнэту і цэнзуру дзяржаўных СМІ, грамадзянская супольнасць пачала актыўна выкарыстоўваць альтэрнатыўныя метады камунікацыі. Улёткі, разам з налепкамі, графіці і незалежнымі медыя, сталі часткай так званай «пратэснай партызаншчыны» [1].
## 3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі
У 2020 годзе беларусы актыўна друкавалі і распаўсюджвалі улёткі з розным зместам: ад заклікаў да новых выбараў і інфармацыі пра гвалт сілавікоў да паведамленняў аб месцах і часе правядзення акцый пратэсту. Адным з яркіх прыкладаў з’яўляецца гісторыя актывіста Генадзя, які арганізаваў у сябе дома «міні-завод» па друку пратэснага самвыдату [1].
Генадзь пачаў друкаваць улёткі з сайта agitka2020.org і распаўсюджваць газету «Народная воля». Ён з камандай з 20 чалавек распаўсюджваў улёткі па Фрунзенскім раёне Мінска, а таксама дапамагаў актывістам з іншых раёнаў і Мінскай вобласці. За дзень выраблялася да 1500-2000 улётак, а таксама асобнікі «Сумленнай газеты». Для канспірацыі і хуткасці распаўсюджвання ён выкарыстоўваў самакат і насіў маску [1].
Распаўсюджванне ўлётак было небяспечнай дзейнасцю. Генадзь быў затрыманы на адным з пратэсных маршаў, супраць яго распачалі крымінальную справу. Падчас ператрусу сілавікі шукалі друкаваныя матэрыялы, але знайшлі толькі чыстую паперу. Актывіста спрабавалі прымусіць да супрацоўніцтва з КДБ, а пасля адмовы ён правёў каля пяці месяцаў у СІЗА і быў асуджаны на 2,5 года «хіміі» [1]. Гэты выпадак дэманструе высокія рызыкі, звязаныя з распаўсюджваннем улётак, і жорсткасць рэпрэсій з боку ўладаў.
## 4. Значэнне для беларускага грамадства
Улёткі адыгралі значную ролю ў беларускай рэвалюцыі 2020 года, выконваючы некалькі важных функцый:
* **Інфармаванне:** У перыяд блакіроўкі інтэрнэту і цэнзуры, улёткі сталі адным з нямногіх крыніц праўдзівай інфармацыі аб падзеях, гвалце сілавікоў і закліках да салідарнасці.
* **Мабілізацыя:** Яны дапамагалі каардынаваць дзеянні пратэстоўцаў, паведамляючы аб месцах і часе збораў, а таксама аб формах супраціву.
* **Маральная падтрымка:** Распаўсюджванне ўлётак стварала адчуванне адзінства і салідарнасці сярод насельніцтва, паказваючы, што людзі не адны ў сваім імкненні да перамен.
* **Сімвал супраціву:** Самаробныя улёткі і газеты сталі сімвалам народнага супраціву і непакорлівасці, дэманструючы гатоўнасць грамадзян змагацца за свае правы нават ва ўмовах жорсткіх рэпрэсій.
## 5. Актуальнасць на сённяшні дзень
Нягледзячы на тое, што вулічныя пратэсты ў Беларусі былі задушаныя, а рэпрэсіі працягваюцца, улёткі не страцілі сваёй актуальнасці. Яны застаюцца формай «партызаншчыны» і індывідуальнага супраціву. У сучасных умовах, калі многія незалежныя медыя заблакаваныя, а за любую праяву нязгоды пагражае крымінальны пераслед, улёткі могуць быць адным з апошніх спосабаў данесці інфармацыю да шырокіх слаёў насельніцтва, асабліва ў рэгіёнах, дзе доступ да незалежных крыніц абмежаваны.
Акрамя таго, гісторыя выкарыстання ўлётак у 2020 годзе з’яўляецца важным урокам для будучых пакаленняў, дэманструючы крэатыўнасць і мужнасць беларускага народа ў барацьбе за свабоду і дэмакратыю. Яны нагадваюць аб тым, што нават у самых складаных умовах існуюць спосабы выказвання нязгоды і падтрымання духу супраціву.
## Спасылкі
[1] [Беларусы друкуюць пратэсны самвыдат: налепкі, улёткі, газеты | Новы Час](https://novychas.online/hramadstva/samvydat-zyve-i-belarus-zyc-budze)
там камунікацыі, мабілізацыі і выказвання нязгоды.
## 2. Гістарычны кантэкст і сувяз