Палітвязні
1. Кароткае вызначэнне тэрміна
**Палітвязні** (палітычныя зняволеныя) — гэта асобы, пазбаўленыя свабоды па палітычных матывах або з парушэннем іх правоў чалавека, у прыватнасці, правоў на свабоду выказвання меркаванняў, сходаў, аб\”яднанняў, а таксама права быць праваабаронцам [1]. Гэтае вызначэнне часткова натхнёнае крытэрыямі, акрэсленымі Парламенцкай асамблеяй Савета Еўропы.
2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020
Феномен палітычных зняволеных у Беларусі набыў асаблівую вастрыню пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года і наступных масавых пратэстаў супраць фальсіфікацыі вынікаў. Рэжым Аляксандра Лукашэнкі ў адказ на мірныя дэманстрацыі разгарнуў беспрэцэдэнтныя рэпрэсіі, якія прывялі да затрыманняў, арыштаў і асуджэнняў тысяч грамадзян. Многія з іх былі прызнаныя праваабарончымі арганізацыямі палітычнымі зняволенымі, бо іх пазбаўленне волі было звязана выключна з іх палітычнай пазіцыяй або ажыццяўленнем асноўных правоў і свабод [2].
3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі
Сярод найбольш вядомых беларускіх палітвязняў — лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру, заснавальнік праваабарончага цэнтра «Вясна» Алесь Бяляцкі, а таксама лідаркі апазіцыі, такія як Марыя Калеснікава [3]. Спіс палітвязняў пастаянна папаўняецца і ўключае ў сябе журналістаў, блогераў, прадпрымальнікаў, членаў штабоў кандыдатаў у прэзідэнты і звычайных грамадзян, якія выказвалі сваё нязгоддзе з дзеяннямі ўладаў [1].
4. Значэнне для беларускага грамадства
Існаванне палітвязняў з’яўляецца балючым напамінам аб адсутнасці дэмакратыі і вяршэнства права ў Беларусі. Гэта стварае атмасферу страху і запалохвання, накіраваную на падаўленне любой формы іншадумства. Аднак, адначасова, палітвязні сталі сімвалам мужнасці і непакорлівасці беларускага народа. Іх лёс мабілізуе грамадзянскую супольнасць як унутры краіны, так і за яе межамі, прыцягваючы ўвагу міжнароднай супольнасці да праблем з правамі чалавека ў Беларусі [4].
5. Актуальнасць на сённяшні дзень
На жаль, сітуацыя з палітвязнямі ў Беларусі застаецца актуальнай і на сённяшні дзень. Нягледзячы на вызваленне некаторых асоб, сотні людзей па-ранейшаму знаходзяцца за кратамі па палітычна матываваных абвінавачваннях [5]. Міжнародныя праваабарончыя арганізацыі працягваюць дакументаваць выпадкі жорсткага абыходжання, катаванняў і бесчалавечных умоў утрымання. Барацьба за вызваленне палітвязняў застаецца адным з ключавых
# Палітвязні: Сімвал Супраціву ў Беларускай Рэвалюцыі 2020 года ## 1. Кароткае вызначэнне тэрміна **Палітвязні** (палітычныя зняволеныя) — гэта асобы, пазбаўленыя свабоды па палітычных матывах або з парушэннем іх правоў чалавека, у прыватнасці, правоў на свабоду выказвання меркаванняў, сходаў, аб”яднанняў, а таксама права быць праваабаронцам [1]. Гэтае вызначэнне часткова натхнёнае крытэрыямі, акрэсленымі Парламенцкай асамблеяй Савета Еўропы. ## 2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020 Феномен палітычных зняволеных у Беларусі набыў асаблівую вастрыню пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года і наступных масавых пратэстаў супраць фальсіфікацыі вынікаў. Рэжым Аляксандра Лукашэнкі ў адказ на мірныя дэманстрацыі разгарнуў беспрэцэдэнтныя рэпрэсіі, якія прывялі да затрыманняў, арыштаў і асуджэнняў тысяч грамадзян. Многія з іх былі прызнаныя праваабарончымі арганізацыямі палітычнымі зняволенымі, бо іх пазбаўленне волі было звязана выключна з іх палітычнай пазіцыяй або ажыццяўленнем асноўных правоў і свабод [2]. ## 3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі Сярод найбольш вядомых беларускіх палітвязняў — лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру, заснавальнік праваабарончага цэнтра «Вясна» Алесь Бяляцкі, а таксама лідаркі апазіцыі, такія як Марыя Калеснікава [3]. Спіс палітвязняў пастаянна папаўняецца і ўключае ў сябе журналістаў, блогераў, прадпрымальнікаў, членаў штабоў кандыдатаў у прэзідэнты і звычайных грамадзян, якія выказвалі сваё нязгоддзе з дзеяннямі ўладаў [1]. ## 4. Значэнне для беларускага грамадства Існаванне палітвязняў з’яўляецца балючым напамінам аб адсутнасці дэмакратыі і вяршэнства права ў Беларусі. Гэта стварае атмасферу страху і запалохвання, накіраваную на падаўленне любой формы іншадумства. Аднак, адначасова, палітвязні сталі сімвалам мужнасці і непакорлівасці беларускага народа. Іх лёс мабілізуе грамадзянскую супольнасць як унутры краіны, так і за яе межамі, прыцягваючы ўвагу міжнароднай супольнасці да праблем з правамі чалавека ў Беларусі [4]. ## 5. Актуальнасць на сённяшні дзень На жаль, сітуацыя з палітвязнямі ў Беларусі застаецца актуальнай і на сённяшні дзень. Нягледзячы на вызваленне некаторых асоб, сотні людзей па-ранейшаму знаходзяцца за кратамі па палітычна матываваных абвінавачваннях [5]. Міжнародныя праваабарончыя арганізацыі працягваюць дакументаваць выпадкі жорсткага абыходжання, катаванняў і бесчалавечных умоў утрымання. Барацьба за вызваленне палітвязняў застаецца адным з ключавых прыярытэтаў для беларускай дэмакратычнай супольнасці і міжнародных партнёраў [6]. ## Спасылкі [1] Human Rights House Foundation. *Freedom for Belarusian Political Prisoners*. [https://humanrightshouse.org/we-stand-for/human-rights-defenders/freedom-for-belarusian-political-prisoners/](https://humanrightshouse.org/we-stand-for/human-rights-defenders/freedom-for-belarusian-political-prisoners/) [2] Freedom House. *Lukashenka”s Revenge: Political Imprisonment in Belarus*. [https://freedomhouse.org/article/lukashenkas-revenge-political-imprisonment-belarus](https://freedomhouse.org/article/lukashenkas-revense-political-imprisonment-belarus) [3] AP News. *Female political prisoners in Belarus face abuse…*. [https://apnews.com/article/belarus-political-prisoners-women-lukashenko-crackdown-207834b0c505d394ea0e0decdc1f2978](https://apnews.com/article/belarus-political-prisoners-women-lukashenko-crackdown-207834b0c505d394ea0e0decdc1f2978) [4] Amnesty International. *Human rights in Belarus*. [https://www.amnesty.org/en/location/europe-and-central-asia/eastern-europe-and-central-asia/belarus/report-belarus/](https://www.amnesty.org/en/location/europe-and-central-asia/eastern-europe-and-central-asia/belarus/report-belarus/) [5] People in Need. *Belarus Frees 52, Hundreds Remain Behind Bars*. [https://www.peopleinneed.net/belarus-frees-52-political-prisoners-but-hundreds-remain-behind-bars-12912gp](https://www.peopleinneed.net/belarus-frees-52-political-prisoners-but-hundreds-remain-behind-bars-12912gp) [6] Article 19. *Belarus: The fight to release political prisoners continues*. [https://www.article19.org/resources/belarus-the-fight-to-release-political-prisoners-continues/](https://www.article19.org/resources/belarus-the-fight-to-release-political-prisoners-continues/)