Інтымідацыя

1. Кароткае вызначэнне тэрміна

Інтымідацыя — гэта мэтанакіраванае запалохванне, прымус або тэрор, якія выкарыстоўваюцца для падаўлення волі і свабоды іншых. У кантэксце беларускай рэвалюцыі 2020 года інтымідацыя стала сістэмным інструментам уладаў для барацьбы з пратэстамі. Яна ўключала масавыя затрыманні, катаванні, звальненні з працы і псіхалагічны ціск. Для беларускага грамадства гэта стала траўматычным вопытам, які прывёў да масавай эміграцыі і ўзмацнення рэпрэсій, але адначасова ўмацаваў салідарнасць і волю да перамен.

2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020

Пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года, якія былі шырока прызнаныя несвабоднымі і несправядлівымі, Беларусь ахапілі масавыя мірныя пратэсты. У адказ на беспрэцэдэнтны ўздым грамадзянскай актыўнасці, улады разгарнулі маштабную кампанію інтымідацыі. Гэтая кампанія пачалася яшчэ да выбараў з запалохвання палітычных актывістаў і кандыдатаў, але дасягнула свайго піку пасля іх, калі дзяржава пачала жорстка падаўляць любыя праявы нязгоды. Мэтай было не толькі спыніць пратэсты, але і знішчыць любыя зародкі грамадзянскай супольнасці і незалежнай думкі.

3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі

• **Масавыя затрыманні і арышты:** Дзясяткі тысяч чалавек былі затрыманы падчас і пасля пратэстаў. Многія з іх былі падвергнутыя адміністрацыйным арыштам, а некаторыя — крымінальнаму пераследу па палітычна матываваных абвінавачваннях.
• * **Гвалт і катаванні:** Шматлікія сведчанні і даклады праваабарончых арганізацый (напрыклад, Amnesty International) пацвярджаюць факты жорсткага абыходжання, збіцця і катаванняў у месцах утрымання. Выкарыстоўваліся гумовыя кулі, светлашумавыя гранаты, вадамёты супраць мірных дэманстрантаў.
• * **Ціск на журналістаў і медыя:** Незалежныя журналісты падвяргаліся затрыманням, арыштам, канфіскацыі абсталявання. Многія СМІ былі заблакаваныя або прызнаныя экстрэмісцкімі. Гэта стварала інфармацыйны вакуум і перашкаджала распаўсюджванню праўдзівай інфармацыі.
• * **Пераслед актывістаў і праваабаронцаў:** Праваабаронцы, юрысты, лідары грамадзянскай супольнасці сутыкаліся з крымінальным пераследам, пазбаўленнем ліцэнзій і вымушанай эміграцыяй.
• * **Запалохванне сваякоў:** Улады выкарыстоўвалі ціск на сваякоў актывістаў, якія знаходзяцца за мяжой, каб прымусіць іх спыніць сваю дзейнасць.

4. Значэнне для беларускага грамадства

Інтымідацыя мела катастрафічныя наступствы для беларускага грамадства. Яна прывяла да:

• **Масавай эміграцыі:** Тысячы беларусаў, асабліва актывістаў, ІТ-спецыялістаў, навукоўцаў і прадстаўнікоў творчых прафесій, былі вымушаныя пакінуць краіну з-за страху пераследу.
• * **Знішчэння грамадзянскай супольнасці:** Многія няўрадавыя арганізацыі былі ліквідаваныя, а іх актывісты арыштаваныя або выгнаныя.
• * **Паглыблення атмасферы страху:** Грамадства апынулася пад ціскам, дзе выказванне ўласнай думкі або ўдзел у мірных акцыях можа прывесці да сур\’ёзных наступстваў.
• * **Парушэння правоў чалавека:** Сістэматычныя парушэнні правоў чалавека сталі нормай, што падарвала давер да дзяржаўных інстытутаў.

5. Актуальнасць на сённяшні дзень

На сённяшні дзень інтымідацыя застаецца адным з ключавых інструментаў беларускіх уладаў для ўтрымання ўлады. Нягледзячы на тое, што масавыя пратэсты спыніліся, рэпрэсіі працягваюцца ў выглядзе «ціхага тэрору» — пераследу за «лайкі» ў сацыяльных сетках, «экстрэмісцкія» падпіскі, удзел у акцыях пратэсту ў мінулым. Гэта сведчыць аб тым, што рэжым працягвае выкарыстоўваць страх як асноўны механізм кантролю над грамадствам. Разуменне інтымідацыі і яе наступстваў з\’яўляецца ключавым для ацэнкі бягучай сітуацыі ў Беларусі і выпрацоўкі стратэгій падтрымкі дэмакратычных пераўтварэнняў.