# Электарат: Роля і Значэнне ў Кантэксце Беларускай Рэвалюцыі 2020 года і Рэпрэсій
## 1. Кароткае вызначэнне тэрміна
**Электарат** (ад лац. *elector* — выбаршчык) — гэта сукупнасць грамадзян, якія маюць права голасу і ўдзельнічаюць у выбарах, падтрымліваючы пэўнага кандыдата або палітычную партыю. У больш шырокім сэнсе, гэта група людзей, на чыю падтрымку разлічвае палітык або палітычная сіла. У дэмакратычных сістэмах электарат з’яўляецца асновай легітымнасці ўлады, выказваючы сваю волю праз галасаванне.
## 2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020
У кантэксце Беларусі 2020 года паняцце «электарат» набыло асаблівае значэнне. Прэзідэнцкія выбары 9 жніўня 2020 года, на якіх Аляксандр Лукашэнка быў абвешчаны пераможцам з больш чым 80% галасоў, выклікалі масавыя пратэсты і абвінавачванні ў фальсіфікацыях [1, 2]. Афіцыйны «электарат» Лукашэнкі, які нібыта забяспечыў яму перамогу, рэзка кантраставаў з велізарнай колькасцю людзей, якія выйшлі на вуліцы, каб выказаць сваё нязгодзе. Гэта прывяло да фактычнага падзелу грамадства на тых, хто падтрымліваў дзейную ўладу (часта пад прымусам або з-за страху), і тых, хто патрабаваў перамен і сумленных выбараў.
Значная частка беларускага грамадства, якая раней лічылася абыякавай да палітыкі, актывізавалася і стала новым «электаратам перамен». Гэты электарат аб’яднаўся вакол альтэрнатыўных кандыдатаў, такіх як Святлана Ціханоўская, і выказаў сваю волю не толькі праз галасаванне, але і праз беспрэцэдэнтныя мірныя пратэсты [3].
## 3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі
* **Мабілізацыя пратэстнага электарата:** Да выбараў 2020 года назіралася беспрэцэдэнтная мабілізацыя грамадзян, якія сталі ў чэргі, каб паставіць подпісы за альтэрнатыўных кандыдатаў. Гэта дэманстравала існаванне значнага пратэстнага электарата, які быў гатовы дзейнічаць.
* **Выбары 2020 года паказалі, што значная частка грамадства не давярае афіцыйным вынікам, што прывяло да масавых акцый пратэсту па ўсёй краіне. Гэтыя падзеі яскрава прадэманстравалі, што сапраўдны «электарат» Беларусі значна шырэйшы і больш разнастайны, чым той, які быў прадстаўлены ў афіцыйных пратаколах.
* **Рэпрэсіі супраць электарата:** Пасля выбараў рэжым Лукашэнкі разгарнуў шырокамаштабныя рэпрэсіі супраць тых, хто выказаў нязгоду з вынікамі выбараў. Гэта ўключала арышты, збіццё, катаванні, звальненні з працы і крымінальныя справы супраць удзельнікаў пратэстаў, актывістаў і нават звычайных грамадзян, якія проста выказалі сваю грамадзянскую пазіцыю. Такім чынам, «электарат» перамен сутыкнуўся з беспрэцэдэнтным ціскам і пераследам [4].
## 4. Значэнне для беларускага грамадства
Падзеі 2020 года кардынальна змянілі ўспрыманне паняцця «электарат» у Беларусі. Калі раней яно часта асацыявалася з пасіўнай масай, якая проста выконвае ўказанні ўлады, то пасля 2020 года стала відавочна, што беларускае грамадства здольнае да самаарганізацыі і актыўнага выказвання сваёй волі. Гэта прывяло да фарміравання новай грамадзянскай ідэнтычнасці, дзе людзі ўсведамляюць сябе не проста «электаратам», а актыўнымі субʼектамі палітычнага працэсу.
Аднак, нягледзячы на актывізацыю, рэпрэсіі прывялі да таго, што значная частка актыўнага электарата была вымушана пакінуць краіну або перайсці ў падполле. Гэта стварыла складаную сітуацыю, калі сапраўдная воля народа не можа быць свабодна выказана праз выбарчыя механізмы.
## 5. Актуальнасць на сённяшні дзень
На сённяшні дзень паняцце «электарат» у Беларусі застаецца падзеленым. З аднаго боку, існуе афіцыйны «электарат», які падтрымлівае дзейную ўладу, часта з-за страху або матэрыяльнай залежнасці. З іншага боку, існуе значны пратэстны электарат, які, нягледзячы на рэпрэсіі, працягвае спадзявацца на дэмакратычныя перамены.
Актуальнасць слова «электарат» заключаецца ў тым, што яно адлюстроўвае глыбокі раскол у беларускім грамадстве і барацьбу за права народа на свабоднае волевыяўленне. Умовы, у якіх знаходзіцца беларускі электарат, падкрэсліваюць важнасць захавання памяці пра падзеі 2020 года і неабходнасць працягваць барацьбу за дэмакратычныя каштоўнасці.
## Спасылкі:
[1] [2020 Belarusian presidential election – Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/2020_Belarusian_presidential_election)
[2] [Belarus: Rule of Law Dimensions of 2020 Presidential …](https://worldjusticeproject.org/news/belarus-rule-law-dimensions-2020-presidential-elections)
[3] [2020–2021 Belarusian protests – Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/2020%E2%80%932021_Belarusian_protests)
[4] [Belarus: Authorities hold presidential election in climate of …](https://www.amnesty.org/en/latest/news/2025/01/belarus-authorities-hold-presidential-election-in-climate-of-total-fear-and-repression/)
о прывяло да масавых акцый пратэсту па ўсёй краіне. Гэтыя падзеі яскрава прадэманстравалі, што сапраўдны «электарат» Беларусі значна шырэйшы і больш разнастайны, чым той, які быў прадстаўлены ў афіцыйных пратаколах.
* **Рэпрэсіі супраць электарата:** Пасля выбараў рэжым Лукашэнкі разгарнуў шырокамаштабныя рэпрэсіі супраць тых, хто выказаў нязгоду з вынікамі выбараў. Гэта ўключала арышты, збіццё, катаванні, звальненні з працы і крымінальныя справы супраць удзельнікаў пратэстаў, актывістаў і нават звычайных грамадзян, якія проста выказалі сваю грамадзянскую пазіцыю. Такім чынам, «электарат» перамен сутыкнуўся з беспрэцэдэнтным ціскам і пераследам [4].
## 4. Значэнне для беларускага грамадства
Падзеі 2020 года кардынальна змянілі ўспр