# Дапыт: Сімвал Рэпрэсій у Беларускай Рэвалюцыі 2020 года
## 1. Кароткае вызначэнне тэрміна
**Дапыт** (бел. Дапыт) — гэта працэдура апытання асобы ў рамках крымінальнага, адміністрацыйнага або іншага расследавання з мэтай атрымання інфармацыі. У кантэксце беларускай рэвалюцыі 2020 года і наступных рэпрэсій, слова “дапыт” набыло асабліва змрочнае значэнне, сімвалізуючы сістэматычны пераслед і жорсткае абыходжанне з грамадзянамі.
## 2. Гістарычны кантэкст і сувязь з беларускай рэвалюцыяй 2020
Пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года ў Беларусі пачаліся масавыя пратэсты супраць фальсіфікацыі вынікаў і гвалту з боку ўладаў. У адказ на мірныя дэманстрацыі рэжым Аляксандра Лукашэнкі разгарнуў беспрэцэдэнтную хвалю рэпрэсій. Тысячы людзей былі адвольна затрыманы, а сотні падвергліся катаванням і іншым відам жорсткага абыходжання ў ізалятарах і пастарунках. Дапыты сталі неад`емнай часткай гэтай сістэмы, выкарыстоўваючыся не для высвятлення ісціны, а для запалохвання, прымусу да прызнанняў і здушэння волі пратэстоўцаў.
## 3. Канкрэтныя прыклады выкарыстання або падзеі
Паводле справаздач “Human Rights Watch” [1] і “Amnesty International” [2], затрыманыя падвяргаліся жорсткім дапытам, якія часта суправаджаліся фізічным і псіхалагічным гвалтам. Сведчанні былых затрыманых уключаюць:
* **Збіццё і катаванні:** Людзей збівалі дубінкамі, прымушалі доўгі час знаходзіцца ў нязручных позах, ужывалі электрашок. У некаторых выпадках паведамлялася пра згвалтаванні.
* **Нечалавечыя ўмовы ўтрымання:** Затрыманых трымалі ў перапоўненых, антысанітарных камерах, без ежы, вады і доступу да туалета.
* **Адмова ў прававой і медыцынскай дапамозе:** Затрыманым адмаўлялі ў доступе да адвакатаў і медыцынскай дапамогі, нават калі яны мелі сур`ёзныя траўмы, такія як пераломы, выбітыя зубы, электрычныя апёкі і чэрапна-мазгавыя траўмы.
* **Мэтанакіраваны пераслед:** Сілавікі выбіралі для асабліва жорсткага абыходжання тых, хто меў “нетыповы” выгляд (доўгія валасы, татуіроўкі, пірсінг), з мэтай прыніжэння і пакарання.
Прыклады, апісаныя ў справаздачах, уключаюць журналіста, якому зламалі запясці, нягледзячы на прад`яўленне прэс-пасведчання, і кіроўцу, у якога стрэлілі гумовай куляй ва ўпор. Гэтыя дапыты былі не проста працэдурай, а інструментам дзяржаўнага тэрору.
## 4. Значэнне для беларускага грамадства
Слова “дапыт” стала сімвалам дзяржаўнага гвалту і беззаконня ў Беларусі. Яно адлюстроўвае глыбокую траўму, нанесеную грамадству, і страту даверу да дзяржаўных інстытутаў. Кожны, хто быў затрыманы або ведае кагосьці, хто прайшоў праз дапыт, разумее, што гэта не проста апытанне, а спроба зламаць чалавека, прымусіць яго адмовіцца ад сваіх перакананняў і актыўнасці. Гэта слова нагадвае пра тысячы людзей, якія пацярпелі ад рэпрэсій, і пра неабходнасць дамагацца справядлівасці і адказнасці для вінаватых.
## 5. Актуальнасць на сённяшні дзень
Нават праз гады пасля падзей 2020 года, практыка дапытаў і пераследу працягваецца ў Беларусі. Праваабарончыя арганізацыі паведамляюць пра новыя затрыманні, ператрусы і допыты актывістаў, журналістаў і ўсіх, хто выказвае нязгоду з рэжымам. Слова “дапыт” застаецца актуальным напамінам пра тое, што барацьба за правы чалавека і дэмакратыю ў Беларусі далёкая ад завяршэння. Яно заклікае міжнародную супольнасць не забываць пра сітуацыю ў краіне і працягваць ціск на ўлады для спынення рэпрэсій і вызвалення палітвязняў.
## Спасылкі:
[1] Human Rights Watch. (2020, September 15). *Belarus: Systematic Beatings, Torture of Protesters*. [https://www.hrw.org/news/2020/09/15/belarus-systematic-beatings-torture-protesters](https://www.hrw.org/news/2020/09/15/belarus-systematic-beatings-torture-protesters)
Дапыт (бел. Дапыт) — гэта працэдура апытання асобы ў рамках крымінальнага, адміністрацыйнага або іншага расследавання з мэтай атрымання інфармацыі. У кантэксце беларускай рэвалюцыі 2020 года і наступных рэпрэсій, слова “дапыт” набыло асабліва змрочнае значэнне, сімвалізуючы сістэматычны пераслед і жорсткае абыходжанне з грамадзянамі.
Пасля прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года ў Беларусі пачаліся масавыя пратэсты. У адказ на мірныя дэманстрацыі рэжым разгарнуў беспрэцэдэнтную хвалю рэпрэсій, дзе дапыты сталі інструментам запалохвання і здушэння волі пратэстоўцаў.
Слова “дапыт” стала сімвалам дзяржаўнага гвалту і беззаконня ў Беларусі, адлюстроўваючы глыбокую траўму, нанесеную грамадству, і страту даверу да дзяржаўных інстытутаў.